Precisielandbouw en smartfarming zijn mooie beloften voor de toekomst. Het meer en beter toepassen van data biedt zeker mogelijkheden. Maar dan moet allereerst aan een belangrijke voorwaarde worden voldaan: data geproduceerd op het boerenerf zijn van de boer en dat moet zo blijven. Zodra dat goed is geregeld, kan een varkenshouder zijn gegevens zonder problemen delen met anderen en de voordelen daarvan ervaren. En kan het delen van data waarde toevoegen in de keten.
Dat is, kort samengevat, de visie van de Producenten Organisatie Varkens (POV), zoals verwoord door voorzitter Linda Verriet en vice-voorzitter Eric Stiphout.
“Om ervoor te zorgen dat varkenshouders grip krijgen en houden op hun data, doet de POV mee met JoinData”, vertelt Verriet. “Via dit platform kunnen boeren gemakkelijk en veilig hun data delen. Door vinkjes aan of uit te zetten, beslist een varkenshouder zelf welke partijen toegang krijgen tot zijn data en waarvoor ze zijn data mogen gebruiken.”
Eerste stap
Volgens beide bestuurders is dit de eerste stap die nodig is als het gaat om data. De door velen voorspelde grote veranderingen in de veehouderij op basis van data – zoals verdere efficiency verhoging, betere traceerbaarheid en vergaande automatisering – kunnen alleen van de grond komen als het data-delen goed is geregeld.
En dan zijn er zeker fraaie en interessante perspectieven. “Varkenshouders kunnen data delen voor toepassing in de keten om kwaliteitsgaranties te geven en de herkomst van het vlees inzichtelijk te maken”, aldus Stiphout. Zo kunnen data helpen om het verdienmodel in de varkensketen te verbeteren. Maar ook dichter bij huis is er voor varkenshouders voordeel te halen als ze meer data delen. “We hebben studieclubs waar we veel gegevens met elkaar uitwisselen. Dat gebeurt nu veelal nog op papier. Maar als we als varkenshouders onze data digitaal delen, kunnen we betere benchmarks maken. Zo kunnen individuele ondernemers zich beter spiegelen aan wat anderen doen om hun eigen bedrijfsmanagement te optimaliseren”, legt Stiphout uit. Hij heeft zelf een bedrijf met 365 zeugen en 3.000 vleesvarkens in Boxmeer.
Voordeel
Maar waar zit het concrete voordeel voor de varkenshouder? Data zijn immers geld waard, althans dat hoor je vaak. Verriet: “Ik denk dat data op zichzelf niet veel waard zijn. Het gaat om het voordeel dat je kunt halen door data te delen en te combineren. Een voorbeeld dicht bij huis is de accountant. Als die zijn werk sneller en beter kan doen doordat een veehouder de benodigde data deelt, dan moet het voordeel daarvan ook bij de boer terecht komen. Bijvoorbeeld in de vorm van een lagere factuur van de betreffende accountant, of doordat vergelijkende kengetallen beter en sneller kunnen worden aangeleverd. Op korte termijn moet verminderen van kosten mogelijk zijn.”
Iets dergelijks geldt voor allerlei controles door overheidsinstanties of ketenpartijen. Die controles kunnen meer risico-gericht worden als veehouders relevante data automatisch aanleveren. “Dat kan via het platform JoinData en daarmee kan de frequentie van controles omlaag en kunnen dus ook de kosten hiervan worden beperkt. Die voordelen moeten in onze visie terecht komen bij de varkenshouder die zijn data deelt.”
Varkensstromen
Zelf gebruikt de POV ook data van varkenshouders. Zo kunnen op basis van I&R-gegevens de varkensstromen in kaart worden gebracht. “We signaleren hiermee wat de effecten in de markt kunnen zijn en delen die informatie weer met onze leden”, aldus Stiphout. Dat levert niet meteen een groot voordeel op. “Maar we kunnen onze leden zo wel van goede marktinformatie voorzien en hen waarschuwen als bepaalde ontwikkelingen de markt dreigen te verstoren.
Kritische houding
Niet alle varkenshouders staan te springen om hun data te delen. Stiphout signaleert een bepaalde huiver bij een deel van zijn achterban. “Sommigen hebben de indruk dat er weinig voor terug komt. Dat bepaalde partijen wel data willen halen, maar weinig terugbrengen. Ook zien ondernemers dat overheden al heel veel gegevens over hun bedrijven hebben, zonder dat ze weten waar die informatie misschien allemaal terecht komt.”
Beide POV-bestuurders hebben begrip voor deze kritische houding. Maar het zou zonde zijn als daardoor het meer en vaker delen van data zou stagneren. “Daarom zijn we positief over het initiatief JoinData”, aldus Verriet. “Dat is een organisatie die is opgezet door de agrarische sector zelf en voor de varkenshouderij zit POV aan het stuur. Het is een coöperatie, dus er vloeit geen winst in de zakken van externe partijen. En we zitten zelf aan het stuur”.
Datastromen
En het belangrijkste: op het platform van JoinData zie je als het ware je eigen datastromen lopen. “Je kunt op elk moment alles zelf regelen. Dus als je een verouderde machtiging aan je vorige voerleverancier ziet, klik je die meteen uit en gaan daar geen data meer naar toe”, zegt Stiphout. Hij vermoedt dat een aantal varkenshouders op het JoinData platform nog lopende machtigingen zal ontdekken, waarvan ze niet meer wisten dat ze nog bestonden. “Ook dat is een voordeel van deze aanpak. Net als het lage tarief van 50 euro per jaar dat JoinData hanteert; ook daaraan zie je dat het een coöperatief initiatief is dat ons allemaal kan helpen om meer uit onze eigen data te halen. Die 50 euro is zo terugverdiend, anders hebben we iets niet goed gedaan. En wat we eruit halen, bepalen we zelf. Praat daarover mee binnen POV.”
