Interview Eline Vedder

JoinData is een onafhankelijk dataplatform opgericht om de boer controle te geven over zijn data. Onder andere FrieslandCampina, Agrifirm en CRV zijn als boerencoöperaties lid van JoinData. Maar, zitten de boeren zelf hier echt op te wachten? En wat zijn de voor- en nadelen van datadelen? Welke apps en innovaties kunnen boeren goed gebruiken? Directeur Sener Celik gaat in gesprek met diverse boeren in Nederland om de stemming te polsen.

Eline Vedder is de bekendste boerin van Nederland. Ze laat zich regelmatig in de media horen en schopte het zelfs tot Zondag met Lubach. Afgelopen zomer initieerde zij de actie #Doesnormaal, als reactie op de bezetting van een varkenshouderij door dierenactivisten.

Sener: Veel boeren weten niet dat ze gebruik maken van JoinData, bijvoorbeeld bij het invullen van de Kringloopwijzer. Daarbij geven ze machtigen af voor het delen van data. Ben jij je daarvan bewust?

Eline: Ja ik weet dat. Maar ik ben dan ook gek op data, op cijfers. Dat komt denk ik vanwege mijn achtergrond als werktuigkundige. Ik denk dat we door het gebruik van data veel beter kunnen onderbouwen waarom we bepaald beleid zouden moeten voeren, of niet. In plaats van iets te proberen, en er dan later achter te komen dat beleid niet werkt, zoals bijvoorbeeld bij de fosfaatwetgeving.

Sener: Een van de speerpunten van JoinData is: de boer beschikkingsrecht geven over zijn data. We willen de controle over én de voordelen van de data terugbrengen bij de boer.

Eline: Dat klinkt goed. Ik vind dat we als boerensector veel meer bovenop onze data moeten zitten, want data is het nieuwe goud. Dat realiseren we ons als sector veel te weinig. Maar hoe zorgt JoinData ervoor dat die controle bij ons terechtkomt?

Sener: Ik probeer commerciële partijen binnen de agri te overtuigen zich bij ons aan te sluiten. Dat betekent dat de boeren die klant zijn van die leveranciers beschikkingsrecht krijgen over die data. Ze kunnen zelf bepalen welke data de leverancier mag gebruiken en voor welk doel.

Eline: En krijgen derde partijen toegang tot die data?

Sener: We willen startups en bedrijven aantrekken die met de gedeelde data handige apps ontwikkelen voor boeren. We zien al mooie voorbeelden op het terrein van diergezondheid en facturatie. Hoe meer partijen we aan ons binden, hoe meer van die apps er zullen komen. Wat voor apps zou jij goed kunnen gebruiken op je boerenbedrijf?

Eline: Ik zou mijn koeien meer vrijheid willen geven als het gaat om weidegang. Nu sluit ik ze op in de wei, om zeker te zijn dat ik de norm haal. Met een slimme app zou ik er risicoloos voor kunnen zorgen dat koeien zelf kunnen kiezen of ze op stal staan of in de wei. En ik zou een app willen waarmee je ziektes kunt voorspellen op basis van het delen van historische en genetische data. Dat scheelt dierenartskosten, antibiotica en draagt bij aan het dierenwelzijn.

Sener: Zijn er nog meer apps die jij goed kan gebruiken?

Eline: Ik zou ook wel een app willen die mij precies vertelt hoe de bodem en de gewassen op mijn percelen erbij staan. Nu is het giswerk: vandaag ga ik maar maaien want de zon schijnt en het gras ziet eruit alsof het gemaaid moet worden. Maar is vandaag wel echt de beste dag? Ik kijk uit naar de dag dat ik precies kan aflezen hoeveel en waar ik moet bemesten en gewasbescherming moet gebruiken, omdat een drone goed kan zien hoe de gewassen er van plek tot plek bij staan.

Sener: Jij ziet duidelijk de voordelen van datadeling. Maar er zijn ook boeren die terughoudend zijn. Ze zijn bang dat de NVWA of andere bedrijven kunnen meekijken.

Eline: Ik snap dat heel goed. Iedereen kent het fenomeen dat je online een vakantie boekt, en er in je Facebookprofiel ineens allemaal advertenties voor rolkoffers verschijnen. Je vraagt je wel eens af: op welke manieren en door wie wordt er allemaal geld aan ons verdiend. En dus ook: als onze boerendata gedeeld worden, wie krijgen ze dan allemaal in handen?

Sener: JoinData heeft zelf geen toegang tot de data van de boer. Wij zorgen er alleen voor dat de data stroomt, beweegt, gedeeld wordt. En dat doen we dus alleen na een machtiging van de boer, waarbij die aangeeft waarvoor de data gebruikt mag worden; de doelbinding. Als boeren via de ouderwetse manier, via leveringsvoorwaarden, data delen, ligt die doelbinding niet altijd vast. Dat wil zeggen dat je als boer niet precies weet waar de data voor gebruikt worden. Over data gedeeld via JoinData, heb je als boer dus veel meer controle.

Eline: En hoe veilig zijn die data bij jullie?

Sener: Wij behandelen de boerendata als persoonsgevoelige data, daar zijn onze veiligheidseisen op ingericht. We hebben een functionaris gegevensbescherming in dienst, en we worden onafhankelijk geaudit.

Eline: Wij boeren zitten met zoveel grote dossiers in onze maag. Denk aan de kringlooplandbouw, het klimaatakkoord, diergezondheid, grondgebondenheid, biodiversiteit en vooral: het stikstofdossier. Waar wij behoefte hebben is aan gemak. Op dit moment zit ik, na het terugkopen van mijn eigen data, met 20 apps op mijn scherm. Alle informatie van die aparte stromen moet ik zelf interpreteren, terwijl je die dossiers helemaal niet los van elkaar kunt zien. En ik word gek van al die machtigingen en wachtwoorden die ik elke zes weken moet vervangen.

Sener: Het gemak op het gebied van machtigingen bestaat nu al. Op Mijn JoinData heb je alle machtigen centraal, en die bedien je met één wachtwoord. Bovendien heb je dan ook 1 plek voor al je relatienummers.

Eline: Dat is al grote winst. Er komt enorm veel op boeren af, en dat zal altijd zo blijven. Veel boeren moeten beslissen of ze hun koers gaan verleggen. Het zou mooi zijn als er apps ontwikkeld worden die de beslissingen van de boeren makkelijker kunnen maken en die uiteindelijk geld opleveren.

Sener: Wat vind jij het grootste risico van data delen?

Eline: Bij cijfers heb je hebt altijd context nodig, anders kunnen ze een vertekend beeld schetsen. Een voorbeeld is het WOB-verzoek van RTL over de biologische sector. Zij brachten naar buiten dat de helft van de bedrijven de regels aan zijn laars lapte. Dat klinkt alarmerend, maar in werkelijkheid nam het onderzoek ook hele kleine administratieve foutjes mee, zoals het verkeerd opschrijven van een nummer op een kist. Je moet dus altijd heel kritisch kijken: wat zegt een cijfer nou echt?Het is net als met alles in het leven: als er kansen zijn, zitten er ook bedreigingen aan vast. Die kansen moeten we benutten en de bedreigingen moeten we in de ogen aankijken en er verstandig mee omgaan.