De Nederlandse land- en tuinbouw staat voor een transitie “die zijn weerga niet kent”. Volgens de Rabobank lukt die omslag alleen als boeren en tuinders meer data gaan gebruiken om aan te tonen dat ze duurzamer werken.
“Alleen zeggen dat je doelen gaat behalen, is niet voldoende. We hebben data nodig om aan te tonen dat we zorgen voor bijvoorbeeld minder stikstof-uitstoot, zorgvuldiger gebruik van water, vastlegging van CO2, enzovoort.” Carin van Huët, directeur Food & Agri Nederland Rabobank, noemt enkele belangrijke actuele uitdagingen die de werkwijze van agrarische ondernemers raken.
Aantonen
Hoe die uitdagingen ook worden vastgelegd in beleid en regels, het effect zal steeds vaker worden gemeten op basis van data. “Daarmee lijkt het misschien alsof je data vooral nodig hebt voor de overheid. Maar data helpen je ook als ondernemer om betere beslissingen te nemen. Of om innovaties op je bedrijf te realiseren.”
Van Huët ziet in de praktijk dat agrarische ondernemers al inspelen op de nieuwe mogelijkheden die data bieden. “Maar nog niet iedereen ziet de mogelijkheden. Ik denk dat je als ondernemer een bewuste keuze moet maken of je meegaat in deze ontwikkeling. Want als je dat niet doet, wordt het steeds moeilijker om je bedrijf overeind te houden.”
Boer aan het roer
Dat boeren grip krijgen en houden op hun data is volgens de Rabobank-directeur het belangrijkste aspect. Er zijn nu in de praktijk veel verschillende vormen van machtigingen voor het gebruik van data, die ondernemers in de loop der jaren hebben gegeven aan allerlei partijen. Vaak weten ze niet meer aan wie en voor welk doel ze die machtigingen hebben gegeven. “Via Mijn JoinData is dat allemaal inzichtelijk en kun je je eigen machtigingen beheren. Je kunt ze verstrekken, maar ook op elk moment dat je dat wilt weer intrekken. Zo staat de boer aan het roer als het om de data van zijn bedrijf gaat”, aldus Van Huët. En dat de ondernemer daar jaarlijks 50 euro voor moet betalen, vindt de Rabobank-directeur “erg goedkoop”. “Ik denk dat de huidige situatie met allerlei verschillende werkwijzen meer kost. Die kosten worden vaak versleuteld in de prijs van producten of diensten, dus dat is niet transparant.”
Rentekorting
Een van de praktische voorbeelden waar dat uit blijkt, is het beleid van de Rabobank zelf. De bank geeft korting op de rente voor een lening als een bedrijf bepaalde duurzaamheidsdoelen haalt. Om dat vast te stellen spelen data uit bijvoorbeeld de kringloopwijzer en de biodiversiteits-monitor een belangrijke rol. Dat zijn voorbeelden in de melkveehouderij, maar ook voor de andere sectoren wordt deze data-uitwisseling van groot belang.
“Zo komen steeds meer datastromen op gang”, stelt Van Huët vast. “Het is in het belang van de ondernemers dat hier meer uniformiteit in komt. Het uitwisselen en delen van data wordt gemakkelijker als alle spelers dezelfde methode gebruiken.” En daarvoor is JoinData volgens de Rabobank het aangewezen middel. “Wij zijn aangesloten bij JoinData, omdat dit platform het mogelijk maakt om ondernemers te laten bepalen aan wie ze de data verstrekken en om datastromen te uniformeren. Zo ontstaat een standaard in de sector die bijdraagt aan gemak en efficiency.”
Veiligheid
Bij data zijn privacy en veiligheid belangrijke issues. Hoe zorg je ervoor dat je persoonlijke gegevens niet in verkeerde handen vallen? Dat is bij JoinData goed geregeld, zo weet Van Huët. “Alles vindt plaats in overeenstemming met de AVG-spelregels, ook als het geen persoonsgevoelige data betreft.” En een hack, dus een inbraak door criminelen die data willen stelen of bedrijven afpersen? “JoinData transporteert data, maar slaat ze niet zelf op. Daarmee is de kans op een hack al zeer klein. Daarnaast heeft de organisatie een goed beveiligde digitale snelweg gebouwd.”
Van Huët vindt dat veiligheid van data in een breder perspectief moet worden gezien. “Hoe zorgen we ervoor dat een hacker geen kans krijgt bij de eigen systemen op het boerenbedrijf? Ik weet dat veel boeren en tuinders, net als andere ondernemers, hier zaken willen verbeteren. In de praktijk is er behoefte aan een leidraad op dit terrein. Misschien kan JoinData hier ook een rol spelen om individuele ondernemers te ondersteunen”, suggereert Van Huët.
Ketenvoordelen
Een bezwaar tegen data delen dat soms wordt geuit, is dat het alleen maar leidt tot voordelen voor andere partijen en de boer niets oplevert. Van Huët vindt dat kortzichtig. “Je ziet steeds meer vernieuwende samenwerkingen in ketens. Daarbij spelen data een grote rol om garanties te kunnen geven over het product of de productiewijze. Boeren die meedoen krijgen inderdaad geen 1 op 1 vergoeding voor het aanleveren van hun data. Maar het maakt het wel mogelijk om deel te nemen aan een concept dat ook het verdienmodel van de boer versterkt. En je beslist natuurlijk zelf of je daar aan mee wilt doen of niet.”
